เคยไหมคะคุณพี่ ที่รู้สึกว่า "ทำไมความสัมพันธ์นี้มันเหนื่อยจัง?" ถ้าเคย รู้ไว้เลยว่าคุณไม่ได้คิดไปเองค่ะ เพราะมันมีศัพท์ที่เรียกว่า "Relationship Burnout" หรือภาวะที่ความรักกลายเป็นภาระอันหนักอึ้งจนเราหมดไฟและหมดใจ ซึ่งเรื่องนี้ไม่ใช่แค่คู่รักในเมืองนอกที่เจอกัน แต่บ้านเราก็มีเหมือนกันค่ะ
Beauty Story ขอเปิดประโยคสวย ๆ ไว้เลยว่า "ความรักควรเป็นพลังที่หล่อเลี้ยงเรา ไม่ใช่สิ่งที่ดูดพลังไปจนหมด" แต่เอาเข้าจริง เราหลายคนกลับไม่กล้าบอกใครว่ารู้สึกเหนื่อยหรือไม่ไหวกับความสัมพันธ์ที่มี แล้วแบบนี้ต้องทำยังไง? เดี๋ยวผู้เขียนจะพาคุณพี่ไปรู้จักกับสาเหตุ เบื้องลึก และวิธีรับมือแบบสวย ๆ กันค่ะ
.
(1.) เจ็บแล้วจำเป็นคน เจ็บแล้วอยู่ทนเป็นควาย
คำพูดคลาสสิกของคนรุ่นพ่อแม่ที่ว่า "ถ้ารักกันจริงก็ต้องอดทน" อาจจะทำให้ใครหลายคนตกหลุมพรางของการอยู่ในความสัมพันธ์ที่ไม่มีความสุข ผู้เขียนไม่ได้บอกว่าความอดทนไม่มีค่านะคะคุณพี่ แต่บางที การอดทนมากเกินไปจนกลายเป็นการแบกรับภาระที่เกินตัว มันก็เป็นการทำร้ายทั้งตัวเองและคนรักโดยไม่รู้ตัว
ลองนึกภาพคุณพี่ที่ต้องคอยซัพพอร์ตแฟนทุกอย่าง แต่ตัวเองกลับรู้สึกเหมือนไม่มีใครดูแลในแบบเดียวกัน หรือต้องทนกับคำพูดที่ทำร้ายจิตใจเพราะคิดว่า "เขาไม่ได้ตั้งใจ" ความอดทนที่เกินพอดีแบบนี้แหละค่ะ ที่ทำให้เราเข้าสู่ภาวะ Relationship Burnout โดยไม่รู้ตัว
.
(2.) เมื่อสมองของคุณพี่เหนื่อยกับความรัก (และทำไมต้องพักบ้าง)
จากงานเขียนของ Emily Nagoski และ Amelia Nagoski ในหนังสือ Burnout: The Secret to Unlocking the Stress Cycle ได้พูดถึงปรากฏการณ์ที่สมองของเรามีระบบที่เรียกว่า Emotional Exhaustion หรือการหมดไฟทางอารมณ์ ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของ Relationship Burnout
Emotional Exhaustion เกิดจากการที่สมองของเราถูกบีบให้เผชิญกับอารมณ์เชิงลบซ้ำ ๆ โดยที่เราไม่ได้ปลดปล่อยมันออกมาอย่างเหมาะสม สมองของเรามีระบบตอบสนองต่อความเครียดที่เรียกว่า Stress Cycle ซึ่งปกติแล้วเวลาที่เราเจอเรื่องเครียด ร่างกายจะมีปฏิกิริยา เช่น หัวใจเต้นเร็ว กล้ามเนื้อตึง แล้วพอความเครียดหมดไป ระบบนี้จะปิดตัวเอง สมองก็จะรู้สึก "อะ โอเค ปลอดภัยแล้ว"
.
แต่ปัญหาคือในความสัมพันธ์ เราไม่ได้รับอนุญาตให้ "จบ" อารมณ์แบบนั้นง่าย ๆ ค่ะ ลองนึกถึง Scenario ตามตัวอย่างข้างล่างไปด้วยดู
เราทะเลาะกับแฟน → แต่ต้องคุยกันต่อ → ต้องไปเจอเขาอีก → ต้องฝืนยิ้มแม้ข้างในจะเหนื่อย
เราถูกละเลย → แต่ยังต้องใช้ชีวิตกับเขา → ยังต้องดูแลเขา → ยังต้องทำเป็นว่ามันโอเค
เราเลยติดอยู่ใน "ลูปของความเครียดที่ไม่ถูกปิด" หรือที่นักจิตวิทยาเรียกว่า Unfinished Stress Response คือสมองของเราไม่ได้รับโอกาสให้ปิดวงจรความเครียดเลย เพราะเราหลอกตัวเองว่า "เดี๋ยวมันก็ผ่านไป" แต่จริง ๆ แล้วเรายังวนเวียนอยู่กับอารมณ์แย่ ๆ นั้น
และ Emotional Exhaustion ก็ไม่ใช่แค่ "เหนื่อย" แต่เป็นความรู้สึกหมดพลังงานทางจิตใจ เหมือนมีฟิลเตอร์สีเทามาปกคลุมทุกอย่าง ทำให้ สิ่งที่เคยมีความหมาย กลายเป็นน่าเบื่อ การอยู่กับแฟนที่เคยทำให้หัวใจเต้นแรง กลายเป็นแค่หน้าที่ อารมณ์ขึ้นลงง่าย แต่ไม่ใช่เพราะรักหรือหึงหวง แต่เพราะร่างกายไม่เหลือแรงจะรับมือ
.
สรุปง่าย ๆ มันเหมือนการที่สมองของเราแอบกระซิบเบา ๆ ว่า "เธอ ฉันไม่ไหวแล้วนะ" แต่เรากลับทำหูทวนลมแล้วบอกตัวเองว่า "อีกนิดเดียว เดี๋ยวก็ผ่านไปได้" จนสุดท้ายสมองงอนค่ะคุณพี่ มันเลยปิดสวิตช์ตัวเองแบบเงียบ ๆ ไม่บอกใคร
ลองนึกภาพว่า สมองของเราเป็นเหมือนแบตเตอรี่โทรศัพท์ที่ต้องชาร์จให้เต็มอยู่เสมอใช่ไหมคะ? แต่เวลาที่เราอยู่ในความสัมพันธ์ที่มีดราม่าตลอด ทะเลาะบ่อย หรือแม้กระทั่งไม่มีดราม่า แต่เราต้องคอยเป็นฝ่ายพยุงทุกอย่างเอาไว้ เช่น ต้องเอาใจแฟน 24/7 หรือซัพพอร์ตเขาทั้งอารมณ์ เงิน หรือเวลาตัวเองโดยไม่เคยได้พัก สมองเราจะค่อย ๆ ใช้พลังงานจนแบตฯ เหลือน้อยลงเรื่อย ๆ
.
ที่แย่คือ แบตฯ นี้มันไม่มีปุ่มเตือน "Low Battery" ค่ะคุณพี่ เราจะเริ่มรู้สึกก็เมื่อแบตหมดไปเลย สมองเราก็จะเริ่มป่วน เช่น
- ทำไมแค่เขาพูดห้วน ๆ ฉันก็จะร้องไห้แล้ว?
- แค่คิดว่าจะต้องไปเจอเขาอีก พลังงานในร่างก็เหมือนจะหมด
- ไม่ไหวแล้ว แต่พูดไม่ได้ กลัวเขาจะเสียใจ
สมองที่หมดไฟมันไม่ได้มีแค่ความรู้สึกเหนื่อยนะ มันยังส่งผลให้เราคิดว่าทุกอย่างในชีวิตช่างแย่ไปหมด ทั้ง ๆ ที่บางทีปัญหาอาจจะมีแค่เรื่องเดียวคือความรัก แต่สมองเราเหมือนเด็กดื้อที่บอกว่า "ไม่ทำแล้ว! อะไรก็ไม่อยากแล้ว!" พูดง่าย ๆ คือ เราเอาตัวเองเข้าไปอยู่ในความเครียดซ้ำ ๆ มันเหมือนเราติดลูปที่สมองต้องเจออารมณ์ลบแบบเดิมซ้ำ ๆ นั่นเองจ้า
.
ขอยกตัวอย่างจากเพื่อนผู้เขียนเองนะ เพื่อนคนนี้กับแฟนอยู่ด้วยกันมา 7 ปี ทุกอย่างดูราบรื่นดีในสายตาคนอื่น แต่ในใจลึก ๆ เธอรู้สึกว่าแฟนไม่เคยเข้าใจสิ่งที่เธอต้องการเลย ทั้ง ๆ ที่เธอพยายามทำทุกอย่างเพื่อให้แฟนสบายใจ สุดท้ายความรู้สึก "เหนื่อยแต่พูดไม่ได้" สะสมจนเธอระเบิดกลางโต๊ะอาหารที่ร้านประจำ
เพื่อนเล่าว่า "ตอนนั้นเราร้องไห้แล้วพูดออกมาว่า 'เค้าเหนื่อยมากเลยว่ะ เธอเคยถามเราสักคำไหมว่าอยากได้อะไร' แฟนเขาก็เงียบ แล้วมันก็จบลงตรงที่แฟนเขายอมรับว่าตลอดเวลาไม่เคยรู้เลยว่าเรารู้สึกยังไง"
.
(3.) ห่างกันสักพัก ไม่ได้แปลว่าอยากเลิกเหมือนที่หวาย Kamikaze บอกไว้
ถึงหวาย Kamikaze ขวัญใจวัยรุ่นยุค Millennium จะเคยกล่าวเอาไว้ในเพลง ‘ห่างกันสักพัก’ ไว้ว่า ห่างกันสักพัก เพราะเธอไปรักคนอื่นมากกว่า เธอหมดรักฉัน เธอก็พูดมา เธอจะมองหน้าทำไม’
ผู้เขียนที่เคยอยู่ทีมหวายขอเปลี่ยนฝั่งมาอยู่ข้างฝ่ายขอห่างกันสักพักสักครู่ค่ะ เพราะ ณ วันนี้ผู้เขียนเองก็ได้เข้าใจแล้วว่า การ ”ห่างกันสักพัก” เอง ก็เป็นอีกวิธีฮีลทั้งใจและสมอง ให้มีแรงไปต่อกับความสัมพันธ์ที่กำลัง Burnout
.
ถ้าคุณพี่อยากรู้วิธีช่วยสมองตัวเองเพิ่มอีก ผู้เขียนมีเทคนิคชาร์จแบตให้ทั้งสมองและหัวใจ อยากจะชวนมาลองทำกันค่ะ เช่น ระบายออกมา จะร้องไห้ จะตะโกน จะเขียนระบายในไดอารี่ก็ได้ ขอแค่ให้สมองรู้สึกว่ามันได้ "ปล่อย" ความเครียดออกไป พักความสัมพันธ์แบบชั่วคราว ห่างกันสักพัก ไม่ได้หมายถึงเลิกนะคะ แต่ลองให้พื้นที่กับตัวเองบ้าง เช่น หาเวลาอยู่กับเพื่อน หรือทำกิจกรรมที่ตัวเองรัก พูดแบบเปิดอก ลองหาเวลาเหมาะ ๆ แล้วเล่าให้แฟนฟังว่าเรารู้สึกยังไงบ้าง เพราะบางทีแฟนเราอาจจะไม่รู้ตัวว่าเขาเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้เราหมดไฟ
.
ที่สำคัญค่ะ คุณพี่ต้องจำไว้ว่า ความรักที่ดีต้องทำให้เรารู้สึกเติมเต็ม ไม่ใช่ทำให้เรารู้สึกเหมือนต้องแบกทั้งโลกไว้คนเดียว
ความสัมพันธ์คือพื้นที่ที่คนสองคนควรจะได้เติบโตและมีความสุขไปด้วยกัน ไม่ใช่สนามรบหรือที่พักพิงแค่ฝ่ายเดียว การเผชิญกับ Relationship Burnout ไม่ใช่เรื่องผิด และไม่ได้หมายความว่าคุณพี่หรือคู่ของคุณพี่เป็นคนไม่ดี มันอาจเป็นเพียงสัญญาณว่าเราต้องกลับมาดูแลตัวเอง และพูดคุยกันด้วยความจริงใจค่ะ
—------------
Reference
Emily Nagoski PhD, Amelia Nagoski DMA. (2019). From Burnout: The Secret to Unlocking the Stress Cycle
TOI Lifestyle Desk. (2024). Signs of emotional exhaustion in a relationship and how to recover from it. From https://tinyurl.com/2smme93t
Nicole K. McNichols Ph.D. (2021). How Burnout Can Affect Your Relationship. From https://tinyurl.com/5n7mjd8a
Jennifer Jefferies. (2024). The Hidden Dangers of Burnout: Why Ignoring It Could Cost You More Than You Think. From https://tinyurl.com/5abj3ape
.
#Wongnai #WongnaiBeauty #BeautyStory #Burnout #RelationshipBurnout #หมดไฟ #หมดรัก #จิตวิทยา #จิตวิทยาความรัก
