“ก่อนหน้าลิซ่า มีพี่เสก ก่อนหน้าพี่เสกมี Triumphs Kingdom ก่อน หน้า โบ จอยซ์ มีพี่แมว แต่ก่อนหน้าทั้งหมดมีเยาวราช” แม้จะดัง ชั่วข้ามคืนประหนึ่งสายฟ้าฟาด ในโทษฐานโลเคชันแบบทำถึง เปิดตัว MV rockstar ของลิซ่า แต่เหตุใดกันที่ถนนฉายาราชาสตรีทฟู้ด ถึงเป็นถนนที่ไม่เหมือนใครและไม่มีใครเหมือนจนต้องใช้พรีเซนต์ความเป็นไทย ตามอ่านได้ใน Wongnai Story EP.123
.
(1.)ไชน่าทาวน์แบบเบิ้ม ๆ
ในฐานันดรหนึ่งเยาวราชถูกจดจำถึงความเป็นถนนสายสตรีทฟู้ดจากคนทั่วโลก หลาย ๆ สำนักมักแนะนำถนนสายนี้เป็นสถานที่ท่องเที่ยวห้ามพลาดของกรุงเทพมหานคร ถ้าคุณมาถึงกรุงเทพ แต่ไม่ได้มาเยาวราชก็เหมือนกับการไปเดตแต่ไม่ได้จับมือกัน
ส่วนอีกชื่อเสียงหนึ่งที่น่าสนใจไม่แพ้กันคือการเป็นชุมชนชาวจีนขนาดใหญ่หรือที่เราเรียกกันอย่างคุ้นเคยว่าไชน่าทาวน์ หากถามว่าเยาวราชใหญ่แค่ไหน? เมื่อวัดจากหัวมังกรที่บริเวณวงเวียนโอเดียน (ซุ้มประตูวัฒนธรรมไทย - จีน)มาถึงส่วนท้องที่บริเวณตลาดเยาวราช และหางมังกรที่ปลายถนนซึ่งมีความยาวเพียง 1 กิโลเมตร กว่า ๆ จะทำให้เข้าใจว่าชุมชนจีนในกรุงเทพนั้นไม่ได้ใหญ่สักเท่าไหร่
.
(2.)มังกรตัวนี้ไม่เล็ก
เพราะหากไล่ตามย่านคนจีนที่กระจายอยู่รอบ ๆ จะพบว่านี่คืออีกหนึ่งชุมชนคนจีนที่ใหญ่ติดอันดับโลก
ไล่ตั้งแต่บริเวณ ถนนเยาวราช ถนนเจริญกรุง สำเพ็ง ชุมชนเจริญไช ตลาดน้อย ถนนทรงวาด กินพื้นที่ส่วนใหญ่ของเขตสัมพันธวงศ์ จึงไม่แปลกที่บริเวณนี้จะกลายเป็นพื้นที่ของการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมและนำมาสู่การเป็นย่านของกินติดอันดับโลก แต่ชุมชนชาวจีนก็มีแทบจะทุกที่ ทุกประเทศ อะไรทำให้จีนเยาวราช(จีนในไทย)มีอาหารขึ้นชื่อและต่างจากที่อื่น
.
(3.)ผมไม่เล็กแต่ผมแต้จิ๋ว
แม้ไม่ได้เป็นมังกรแบบทาร์แกเรียน แต่ต้องบอกว่ามังกรไทยเชื้อสายจีนอย่างเยาวราชเราเองก็เท่อยู่ไม่ใช่ย่อย เพราะนอกจากจะเป็นชุมชนจีนขนาดใหญ่ติดอันดับโลกแล้ว คนไทยเชื้อสายจีนที่เยาวราชนั้นมีเชื้อสายมาจากชาวจีนแต้จิ๋ว เคยอยู่ในมณทลกวางตุ้ง ของจีน แต่ด้วยลักษณะภูมิประเทศที่ปิดทางบก และเปิดทางทะเล ทำให้พวกเขามีวัฒนธรรม นิสัย และอาหารการกินที่แตกต่างจากชาวจีนส่วนใหญ่ที่อพยพไปยังส่วนต่าง ๆ ของโลกที่เป็นจีนกวางตุ้ง ซึ่งเรื่องนี้ส่งผลต่ออาหารอันเป็นเอกลักษณ์ของเยาวราช
.
(4.)พวกยิวแห่งบูรพทิศ
หากถามว่าคนจีนแต้จิ๋ว โดดเด่นอย่างไร มีบันทึกว่ารัชกาลที่ 6 ทรงขนานนามชาวจีนว่า “พวกยิวแห่งบูรพทิศ” เพราะนอกจากจะเก่งในเรื่องการค้าขาย เป็นพวกกล้าเสี่ยงแล้ว ยังมีความละเมียด ละเอียดเป็นที่สุด ซึ่งเรื่องนี้เองที่ส่งผลมาถึงเรื่องอาหารในเยาวราช ที่ส่วนใหญ่แล้วเป็นอาหารแต้จิ๋วที่ได้รับตกทอดมาจากรุ่นบุกเบิก
.
(5.)รสชาติ เยาวราช เอกลักษณ์
ตัดภาพมาที่เยาวราชในปัจจุบัน แม้ภาพลักษณ์ใน MV Rockstar ของลิซ่าจะแสดงเยาวราชในมุมที่สงบนิ่งแต่ก็ยังแฝงไปด้วยแสงสีต่าง ๆ ที่สื่อถึงความเป็นย่านไม่รู้หลับ ขวัญใจของนักกินจากทั่วโลก
ภาพนี้ยิ่งทวีความชัดในวันทุก อังคาร - อาทิตย์ หลากเมนูแต้จิ๋วถูกเสิร์ฟ ไม่ว่าจะเป็นหมูกรอบ ข้าวมันไก่ ก๋วยเตี๋ยวหลอด จุ๋ยก้วย(ขนมถ้วยจีนไส้เค็ม) ข้าวต้มปลา ปลานึ่งซีอิ๊ว ผัดผัก หมูตุ๋นเต้าเจี้ยว คาว หวาน ครบ หรืออาหารระดับภัตตาคารก็มีเช่นกัน ทุกเมนูที่กล่าวไปล้วนทำให้ถนนสายมังกรคึกคักไปด้วยเหล่านักกิน ความลับอะไรที่ทำให้อาหารเหล่านี้แตกต่างจากที่อื่น?
สูตรมรดกตกทอด
สาเหตุแรกนั้นมาจากวิธีการทำอาหารแบบแต้จิ๋วที่ส่งต่อสูตรกันแบบรุ่นสู่รุ่น เป็นการส่งต่อการทำอาหารตั้งแต่รุ่นอากง อาม่า ลากมาจนรุ่นหลาน 3 - 4 รุ่นเป็นอย่างน้อย “ถ้าเป็นรุ่นอาม่าทำอย่างไร รุ่นหลานก็ยังคงใช้วิธีการเดียวกัน” อ้างอิงจากงานวิจัยเรื่อง วัฒนธรรมและบทบาทของอาหารจีนแต้จิ๋วที่มีต่อวิถีชีวิต ของชาวจีนย่านเยาวราช ได้สัมภาษณ์เจ้าของร้านอาหาร ทั้งแบบคูหา ไปจนถึงแผงลอย
นอกจากนั้นยังมีนักกินบางท่านที่เดินทางไปกินเมนูเหลาระดับภัตตาคารแต้จิ๋วถึงเมืองจีน บอกว่าได้รสชาติ ความรู้สึกไม่ต่างจากการมากินที่ภัตตาคารในเยาวราชเลย แถมที่บ้านเราถูกกว่าด้วย
.
(6.)เข้าใน ออกนอก
อย่าเพิ่งคิดไปไกล! ไม่ใช่เรื่องสองแง่ สองง่ามเพราะ “เข้าใน ออกนอก” เป็นแนวคิดการทำอาหารของชาวแต้จิ๋ว วัตถุดิบอะไรที่ไม่มีรสชาติต้องทำให้เข้าเนื้อเพิ่มรสชาติ ส่วนวัตถุดิบอะไรที่มีรสชาติดีต้องทำให้ออกรสชัดเจน
ทุกครั้งที่กินจึงสามารถสัมผัสรสชาติที่เข้มข้นและกลมกล่อมในทุกคำตัวอย่างเช่น หมูกรอบที่กรอบนอกนุ่มในแถมมีความเค็มกำลังดี หรือเมนูฮิตอย่างปลานึ่งซีอิ๊วที่หอมกลิ่นเครื่องเทศและซีอิ๊วที่เข้ากันได้ดี
ทุกเมนูที่เยาวราชนั้นไม่เพียงแค่เป็นอาหาร แต่ยังเป็นเรื่องราวและความทรงจำที่ถ่ายทอดผ่านรสชาติอย่างเข้มข้นแบบรุ่นสู่รุ่น เป็นมรดกของครอบครัว
.
(7.)กินได้ นอนไม่หลับ
เรื่องน่าฉงนคือ ทำไมเยาวราชยิ่งดึกยิ่งคึก ใครเป็นคนเริ่มต้นการกินดึกที่เยาวราช? เมื่ออ่านเรื่องนี้จบคุณจะเข้าใจว่าทำไมการอยู่กรุงเทพเหมือนเป็นเมืองที่สาปให้คุณอ้วน เพราะการกินดึกนั้นมีมานานแล้วไม่ใช่แค่เรื่องห้ามใจไม่ได้ของคนรุ่นใหม่ หรือ พระใหม่ เท่านั้น
เชื่อหรือไม่ว่าการกินข้าวนอกบ้านสมัยก่อนนั้นเป็นเรื่องที่รับไม่ได้ในหมู่ชนชั้นสูง ขนาดที่มีเนื้อเพลงว่า “กินข้าวกลางตลาด เสมอชาติสุนัขา”แสดงถึงแนวคิดที่ต้องกินข้าวในพื้นที่ส่วนตัว ไม่ออกมากินข้าวยังที่สาธารณะ
อ่านแล้วอย่าเพิ่งเดือดกันไป เพราะเรื่องนี้ย้อนก่อนสมัยของรัชกาลที่ 5 เสียอีก โดยพื้นที่ตลาด ริมถนน ข้างทางนั้น เป็นของชนชั้น กลาง ไปจนถึง ชนชั้นแรงงาน นั่งกินข้าวที่ร้านเสร็จ ออกไปทำงานต่อ
กินนอกบ้านคือรวย
จนเมื่อได้รับแนวคิดแบบชาติตะวันตก เรื่องการกินข้าวก็เปลี่ยนจากหน้ามือก็กลายเป็นหลังมือ เพราะคนจนอยู่บ้าน คนรวยกินนอกบ้าน เพราะการกินข้าวนอกบ้านคือการดินเนอร์ ที่มีค่าสังสรรค์มากกว่า
ในช่วงปี พ.ศ. 2470 เยาวราชและย่านรอบ ๆ เริ่มมีร้านอาหาร ภัตตาคารคารเปิดให้บริการ ยาวไปจนถึงสถานที่เริงรมณ์ต่าง ๆ ณ ย่านเยาวราช (หลายสถานที่ยังมีร่องรอยว่าเคยเป็นอะไรมาก่อน หากมีโอกาสไปเยาวราช อยากให้ทุกท่านลองสังเกตดู)
จำได้หรือไม่ที่ก่อนหน้านี้ตลาดเป็นพื้นที่กินข้าวของคนจน แรงงาน ซึ่งก็รวมถึงตลาดเยาวราชด้วยเช่นกัน เมื่อกระแสการกินเปลี่ยนเยาวราชจึงปรับตัวประหนึ่งมังกรเหลียวหลัง เพราะเป็นพื้นที่ ที่ขายตั้งอาหารกลางแจ้งอยู่แล้ว เราจึงเห็นร้านอาหารที่อัพเกรดตัวเองไปเป็นห้องอาหาร ภัตตาคารคาร ในขณะที่บางร้านยังคงความเป็นร้านข้างทางต่อไป และนี่เองก็เป็นจุดเริ่มต้นให้กรุงเทพเป็นเมืองที่ถ้าไม่หลับก็ต้องกิน
.
(8.)ต่อยอดพลังนุ่มนิ่มระดับโลก
แม้ในช่วงปีที่ผ่านมาคำว่า Soft Power อาจจะกลายเป็น Buzz Word แต่ก็มีหลายสาเหตุที่ทำให้เจ้าพลังนุ่มนิ่มในด้านการเป็น Street Food นั้นยกระดับตัวเองได้
เยาวราชยามกลางคืนใน MV ล่าสุดของลิซ่าอาจจะไม่ได้สะท้อนภาพจริงเยาวราชแบบ 100% แต่มันสร้างความน่าสนใจไม่น้อย ด้วยภาพโลเคชัน ความเป็นเมืองความเป็นไชน่าทาวน์ และความเห็นตัวหนังสือไทยเท่ ๆ อย่าง เท็กซัสสุกี้ หรือ เชียงชุนซัวเถา อย่าลืมว่าแฟนคลับของลิซ่ามีอยู่ทั่วโลก และ เธอไม่จำเป็นต้องเลือกโลเคชันอย่างเยาวราช แต่เมื่อเลือกแล้วก็เหมือนการกรุยทางให้การท่องเที่ยวไทย
จากงานวิจัยเรื่องความตั้งใจกลับมาจุดหมายปลายทางซ้ำของนักท่องเที่ยว กรณีศึกษา ย่านเยาวราช พบข้อน่าสนใจว่าทัศนคติที่เกี่ยวข้องกับอาหารริมทาง (Street Food) มีผลต่อการกลับมาท่องเที่ยว หรือที่เข้าใจง่าย ๆ ว่าอาหารทำให้นักท่องเที่ยวอยากกลับมาไทย ถ้าเป็นสายการตลาดคงต้องบอกว่าคอนเวอร์ชันจากอาหารไทยน่ากลัวมาก(ดีมาก)
.
(9.)ขอดเกล็ดปลาคาร์ป
ตำนานจีนมีเรื่องเล่าว่าปลาคาร์ปที่มานะว่ายทวนน้ำมาถึงประตูมังกร ปากทางสวรรค์ แล้วหากกระโดดข้ามไปได้ก็จะกลายเป็น "มังกร"
หากมองเยาวราชวันนี้ ทุกท่านคิดว่าเป็นปลาคาร์ปหรือมังกร? หากเป็นปลาคาร์ปคำถามคือจะต่อยอดอย่างไรจากแรงหนุนที่เกิดขึ้นให้ได้ข้ามผ่านกลายร่างเป็นมังกร สิ่งที่นำเสนอใน MV Rockstar เป็นเรื่องที่ดี แต่เยาวราชเองก็ต้องมีดีให้ไม่แพ้กัน
เยาวราชไม่ใช่แค่สถานที่ท่องเที่ยวหรือแหล่งอาหารเท่านั้น แต่ยังเป็นสถานที่ที่ผสมผสานความทรงจำและวัฒนธรรมของคนไทยเชื้อสายจีนที่อยู่ในเมืองไทยมากว่าศตวรรษ เรื่องราวของความมุ่งมั่น ความอดทน และความรักในการทำอาหารถูกส่งต่อรุ่นสู่รุ่น สร้างความเชื่อมโยงที่เหนียวแน่นระหว่างผู้คนและสถานที่
นี่คือพิพิธภัณฑ์ที่เชิญให้คุณเข้าไปนั่งกินข้าว (ถ้าคุณได้คิว) และมองความหลากหลายของมนุษย์ได้อย่างเพลินตา อยู่ที่ว่าคุณจะมองหาอะไรบนถนนเส้นนี้
ส่วนใครที่มองหาร้านอร่อยเยาวราชแล้วลายตา สามารถดูลายแทงร้านเด็ดที่วงในคัดไว้ให้ได้เลย
https://www.wongnai.com/listings/yao-wa-rad
.
ใครที่มองไปเห็นคิวแล้วท้อ
เตรียมตัวรอวันที่ 30 มิ.ย. ได้เลย เพราะ LINE MAN ตัวจริงเรื่องร้านอาหารบุกเยาวราช
ส่งฟรีร้านเยาวราชถึงมือเยาวรุ่น
.
#Wongnai #Foodstory #เยาวราช #Streetfood #ริมถนน #LISAxROCKSTAR #LINEMANบุกเยาวราช
—--------------------------------------------------
Reference
Liu, Y. (2563). วัฒนธรรมและบทบาทของอาหารจีนแตจิ๋วที่มีต่อวิถีชีวิตของชาวจีนย่านเยาวราช. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์
พิชชานันท์ ช่องรักษ์, & เจริญชัย เอกมาไพศาล. (2563). ความสัมพันธ์เชิงสาเหตุของภาพลักษณ์อาหารริมทาง ทัศนคติต่อจุดหมายปลายทาง การคล้อยตามกลุ่มอ้างอิง และความตั้งใจกลับมาจุดหมายปลายทางซ้ำของนักท่องเที่ยว: กรณีศึกษา ย่านเยาวราช. กรุงเทพฯ: สถาบันวิจัย.
ความแตกต่างระหว่างจีนกวางตุ้ง-ไหหลำ-แต้จิ๋ว-แคะ-ฮกเกี้ยน
https://www.silpa-mag.com/culture/article_37462
“เยาวราช” พิพิธภัณฑ์ (มี) ชีวิตจีนโพ้นทะเล
https://www.silpa-mag.com/culture/article_99665
“กินข้าวนอกบ้าน” ฮิตในกทม.เมื่อไหร่ ชนชั้นสูงนิยมแม้กินกลางตลาดเคยเป็นภาพชนชั้นล่าง
https://www.silpa-mag.com/history/article_26303
ร้านอาหารข้างถนน : ความหมายและความสำคัญ
https://www.bangkokbiznews.com/blog/detail/640864
ท่องเยาวราชเปิด‘ประวัติศาสตร์จีนโพ้นทะเล’
