วัดพระแก้ว เชียงราย

วัดพระแก้ว พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ยกฐานะขึ้นเป็นพระอารามหลวงชั้นตรี เมื่อ พ.ศ. 2521 ตั้งอยู่ที่ถนนไตรรัตน์ ใจกลางเมืองเชียงราย ในวัดมีที่จอดรถจำกัดนะครับ แต่สามารถจอดริมถนนหน้าวัดได้ครับ เดิมชื่อวัดป่าญะ หรือวัดป่าเยียะ (แปลว่าป่าไผ่ชนิดหนึ่ง) เพราะบริเวณที่ตั้งวัดเป็นป่าไผ่ ตามตำนานเล่าว่า .... เจ้ามหาพรหมผู้ครองเมืองเชียงราย เป็นผู้อัญเชิญพระแก้วมรกตมาจากเมืองกำแพงเพชร ในช่วงนั้นสถานการณ์บ้านเมืองไม่ค่อยสู้ดีนักจึงพอกปูนทับองค์พระแก้วมรกตทั้งองค์แล้วนำไปบรรจุไว้ในเจดีย์วัดป่าเยียะ เวลาผ่านมาอีกนานทีเดียวจนวัดป่าเยียะกลายเป็นวัดร้าง จนมาถึงในปี พ.ศ. 1977 เกิดฟ้าผ่าลงที่องค์พระเจดีย์จนพังทลายลง พบพระพุทธรูปลงรักปิดทองอยู่ภายในเจดีย์ จึงได้อัญเชิญไปประดิษฐานบนพระวิหารหลวง ต่อมาปูนบริเวณพระนาสิก (จมูก) กะเทาะออกเห็นเป็นแก้วสีเขียว จึงได้มีการกะเทาะปูนออกทั้งองค์จึงได้เห็นว่าจริงๆแล้วองค์พระทำจากแก้วสีเขียวทั้งองค์ ชาวเมืองจึงเรียกวัดนี้ว่า “วัดพระแก้ว” เวลานั้นเชียงรายอยู่ภายใต้อำนาจของเชียงใหม่ เมื่อพระเจ้าสามฝั่งแกนทรงทราบเรื่อง จึงได้ส่งขบวนมาอัญเชิญพระแก้วมรกตไปยังเชียงใหม่ (อันนี้ขอเล่าต่อนะครับ ประวัติของพระแก้วมรกตที่เกี่ยวข้องกับวัดพระแก้ว เชียงรายหมดเท่านี้ แต่ประวัติของพระแก้วมรกตยังมีต่อ พอจะสรุปได้ว่า ....) ระหว่างที่ขบวนอัญเชิญพระแก้วมรกตกลับเชียงใหม่ได้มาถึงทางแยกที่จะไปลำปาง ช้างเชือกที่อัญเชิญพระแก้วมรกตกลับเดินแยกจากขบวนไปทางจังหวัดลำปาง (เมื่อก่อนเรียก “เขลางค์นคร” แต่ขอเรียกแบบปัจจุบันนะครับ จะได้ไม่เกิดข้อสงสัย) พระเจ้าสามฝั่งแกนจึงโปรดให้พระแก้วมรกตไปประดิษฐานอยู่ที่วัดพระแก้วดอนเต้า จ.ลำปางอยู่หลายปีทีเดียวครับ ต่อมาพระเจ้าติโลกราชจึงได้อัญเชิญพระแก้วมรกตจากจังหวัดลำปางกลับเชียงใหม่ ไปประดิษฐานอยู่ที่ซุ้มด้านทิศตะวันออกชั่วคราวจนสร้างหอพระแก้วเสร็จ จึงได้อัญเชิญพระแก้วมรกตไปประดิษฐานในหอพระแก้ว ต่อมาพระแก้วมรกตถูกอัญเชิญไปประดิษฐานที่ล้านช้างโดยพระเจ้าไชยเชษฐา (มีช่วงนึงที่กษัตริย์ปกครองล้านนาว่างลง ไม่สามารถหาคนมาปกครองได้ จึงอัญเชิญพระเจ้าไชยเชษฐาแห่งล้านช้างมาปกครองเนื่องจากทรงมีพระราชมารดาเป็นเจ้าหญิงล้านนา) เหตุที่ทรงอัญเชิญพระแก้วมรกตกลับล้านช้างเพราะทรงได้ข่าวมาว่าพม่าจะเข้ามาตีล้านนา พระแก้วมรกตประดิษฐานอยู่ที่ล้านช้างอยู่นานทีเดียวจนสมเด็จพระเจ้าตากสินอัญเชิญพระแก้วมรกตมาประดิษฐานที่วัดอรุณราชวราราม และรัชกาลที่ 1 อัญเชิญมาประดิษฐาน ณ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เมื่อเข้ามาในวัดจะเห็นพระอุโบสถทรงแบบล้านนา สกุลช่างเชียงแสนเรียกว่าแบบ “แม่ไก่กกไข่” หลังคาซ้อนกันสองชั้น มีลักษณะฐานพระอุโบสถเตี้ย เชิงหลังคาลาดต่ำ มีขนาดกว้าง 9.50 เมตร ยาว 21.85 เมตร สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2433 ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาจากพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ประกอบพิธีผูกพัทธสีมา เมื่อวันที่ 6 เมษายน 2495 พระประธานในอุโบสถมีพระนามว่า พระเจ้าล้านทอง ซึ่งได้ชื่อนี้มาเพราะเดิมประดิษฐานอยู่ที่วัดล้านทอง ซึ่งเป็นวัดร้าง ต่อมาวัดถูกรื้อทิ้งไป (บริเวณโรงเรียนอนุบาลเชียงรายในปัจจุบัน) จึงอัญเชิญมาประดิษฐานที่วัดดอยงำเมือง หรือดอยงามเมือง ก่อนจะมาเป็นพระประธานที่วัดพระแก้วเมื่อปี พ.ศ. 2504 พระเจ้าล้านทอง เป็นพระพุทธรูปสำริด ปางมารวิชัย หน้าตักกว้าง 2 เมตร สูงจากฐานถึงพระรัศมี 2.80 เมตร รอบพระเศียร 1.60 เมตร นั่งขัดสมาธิราบ ยอดพระศกเป็นดอกบัวตูมอยู่ในเปลวเพลิง ชายสังฆาฏิสั้นเหนือรายพระถัน เม็ดพระศกใหญ่ พระหนุ (คาง) เป็นปมใหญ่และชัดมาก นับเป็นพระพุทธรูปในสกุล ช่างศิลปะปาละที่ใหญ่และสวยงามที่สุดในประเทศไทย ด้านหลังพระอุโบสถมีพระเจดีย์ที่สันนิษฐานว่าพระแก้วมรกตเคยถูกบรรจุอยู่ข้างใน เป็นพระเจดีย์ฐานรูปแปดเหลี่ยมแต่ละเหลี่ยมกว้าง 5.20 เมตร เส้นผ่าศูนย์กลางองค์เจดีย์ 9.50 เมตร เหนือฐานเป็นลักษณะบัวคว่ำมีลูกแก้วคั้น 2 ชั้น เหนือขึ้นไปเป็นรูปบัวหงาย บริเวณยอดองค์เจดีย์เป็นปล้องไฉนซ้อนลดหลั่นขึ้นไปถึงเก้าชั้นจนถึงปลียอดเป็นโลหะฉัตรครอบอยู่ ห่อหุ้มทองแผ่นทองแดง ลงรักปิดทองทั้ง กรมศิลปากรได้ประกาศขึ้นทะเบียนองค์พระเจดีย์ เป็น โบราณสถานสำคัญของชาติ เมื่อ พ.ศ.2478 ด้านหลังพระเจดีย์เป็น หอพระหยก พระหยกเชียงราย ซึ่งสร้างขึ้นในวาระที่ “สมเด็จย่า” (สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี) มีพระชนมายุครบ 90 พรรษา ในปี พ.ศ. 2534 หอพระหยก เป็นอาคารทรงล้านนาโบราณคอนกรีตเสริมเหล็กชั้นเดียว ใต้ถุนสูง ขนาดกว้าง 8 เมตร ยาว 12 เมตร เป็นที่ประดิษฐาน “พระพุทธรตนากร นวุติวัสสานุสรณ์มงคล” หรือ “พระหยกเชียงราย” "พระพุทธเจ้าผู้ทรงเป็นอากรแห่งรัตน เป็นมงคลอนุสรณ์ 90 พรรษา" เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี สร้างด้วยหยกจากประเทศแคนาดา (มร.ฮูเวิร์ด โล ผู้บริจาค) ขนาดหน้าตักกว้าง 47.9 ซม. สูง 65.9 ซม. ออกแบบโดย อาจารย์ กนก วิศวกุล จังหวัดเชียงรายได้จัดสร้างพระพุทธรูปหยก แกะสลักโดยโรงงานหยกวาลินนาน มหานครปักกิ่ง สาธารณรัฐประชาชนจีน พระพุทธรูปหยกองค์นี้สร้างขึ้นเพื่อเป็นองค์แทนพระแก้วมรกตองค์จริง ที่ประดิษฐานอยู่กรุงเทพฯ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงประกอบพิธีพุทธาภิเษก ณ พระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เมื่อวันที่ 20 กันยายน พ.ศ. 2534 บนผนังอาคารมีภาพเขียนเรื่องตำนานพระแก้วมรกต รวมถึงการสร้างและพิธีอัญเชิญพระหยกเชียงราย